Windows 10: Mahremiyetinizi İhlal mi Ediyor? | Telemetry Servisi Nasıl Devre Dışı Bırakılır?

SON GÜNCELLEME: Haziran 2018 Sürüm 1803-Yapı 17093
GÜNCELLEME: EKİM 2017. Sürüm 1709-Yapı 16299

Windows 10'u kullanırken Microsoft, ürün ve hizmetlerini geliştirmenin yanı sıra sorunları belirlemelerine ve gidermelerine yardımcı olan performans ve kullanım bilgilerini toplar. Buna Telemetry Servisi deniyor. Bu bilgilerin nasıl toplanacağı ile ilgili ise 2 seçenek vardır: Temel ve Tam. (Daha önce 3 seçenek vardı: Temel, Gelişmiş ve Tam.)

Fark edebileceğiniz üzere Devre Dışı bırakma seçeneği yok. Windows 10 Enterprise/Education/IoT/Server sürümlerinde çok az verinin gönderildiği bir seçenek var ama bu diğer sürümlerde (Home ve PRO) kullanılamıyor. Bu yazıda diğer sürümlerde Telemetry Servisi'ni nasıl devre dışı bırakabileceğinizi anlatacağım. Ama önce isterseniz bu ayarların ne anlama geldiğini görelim.

(Güncelleme: Haziran 2018)

Microsoft, Sürüm 1803/Yapı 17093 ile beraber toplanan verileri -buluttan- silme seçeneğini kullanıcılara sundu. Bu konuyla ilgili bkz. Tanılama (Telemetry) Verilerini Silmek

(Güncelleme: Ekim 2017)
Bu yazıyı yazmamın üzerinden geçen zamanda maalesef bu konu son derece çarpıtılarak kullanıcıya sunuldu. Konu suistimale açık olunca haber ve teknoloji siteleri "tıklama avcısı" diyebileceğim başlıklarla bu konuda bir algı yarattılar. Evet, "Microsoft sizi izliyor!" türü başlıklar tıklama sayınızı arttırabilir hele belli bir yayın prensibiniz yoksa daha doğrusu tüm yayın prensibiniz kâr etmek olunca bu tip başlıklar sizi rahatsız etmeyebilir ama bu yanlış olmadıkları anlamına gelmiyor.

Öncelikle şunu belirteyim; Telemetry diye genelleyebileceğimiz Microsoft'un Tanılama ve geri bildirim servisleri ilk çıkan Windows 10 sürümlerine göre çok daha şeffaf ve yönetilebilir. Zaten Windows 10 kurulumunda ya da majör yükseltmelerde (Örneğin Fall Creators Update) çoğu seçenek onayınıza sunuluyor.

2. olarak bu veriler ticari amaçla kullanılmıyor.

3. bir konu ise, toplanan verilerin bir kısmı Windows'un düzgün çalışması için gerekli veriler. Bu veriler sayesinde bilgisayarınıza doğru güncellemeler, doğru cihaz sürücüsü yüklemeleri geliyor. Bu veriler olmadığında yanlış yüklenebilecek bir güncelleme sisteminizi kararsız hale sokabilir veya yüklenmeyecek bir güncelleme güvenlik açığı yaratabilir. Ayrıca bu veriler sizi pek çok istenmeyen durumdan kurtarabilir: Örneğin bu veriler gönderilmediğinde güncellemeler mobil ağa bağlıyken yüklenebilir ekstra ödeme yapmak zorunda kalabilirsiniz. Güncelleme pil seviyeniz düşükken başlatılabilir ve yarıda kalıp cihazınız açılmaz duruma gelebilir gibi.

Ve son olarak; Bu şekilde veri toplayan sadece Microsoft değil. Hatta en şeffaf ve az veri toplayan firma Microsoft. IOS'un, Android'in hatta telefonunuza, tabletinize, bilgisayarınıza kurduğunuz pek çok 3. parti uygulamanın topladığı veriler çok daha kişisel ve kontrolsüz.

Bütün bu anlattıklarım ışığında tavsiyem Telemetry servislerini Ayarlar uygulamasından yönetmeniz ve Temel düzeye getirmeniz. Ancak yine de bu konuda takıntılı olan arkadaşlar için bu servisleri tamamen engellemek için yapabileceklerinizi yazının 2. bölümünde anlatacağım. Vereceğim yöntemlerin, geri bildirimleri tamamen engellemeyebileceğini ve/veya engellemenin yukarıda açıkladığım gibi bilgisayarınızın kararlı çalışmasını sekteye uğratabileceğini de göz önünde bulundurun.

Telemetry Nedir?

Telemetry (Tanılama ve geri bildirim), sizin ve Windows 10 cihazınızın olan bitenleri Microsoft'a nasıl bildireceğinizi ifade eder.

Siz Windows'u kullandıkça sorunların bulunup düzeltilmesine, ürünlerin ve hizmetlerin iyileştirilmesine ve size kişiselleştirilmiş deneyimler sunulmasına yardımcı olan tanılama bilgileri toplanır. Ayrıca bazen Windows 10, belirli bir özelliğin işinize yarayıp yaramadığı konusunda size bazı sorular sorar.

Hangi veriler, neden toplanıyor?

Tanılama bilgileri seçtiğiniz ayara göre toplanır: Temel veya Tam. Bu veriler öğelerin düzeltilmesine ve Microsoft ürünlerinin ve hizmetlerinin geliştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca Uyarlanmış deneyimler'i açmayı tercih ederseniz Microsoft ürünleriyle yaşadığınız deneyimlerinizi kişiselleştirmek için de kullanılabilir. Bu veriler Microsoft'a aktarılır ve bir kullanıcının bir cihaz üzerinde tanınmasına yardımcı olabilecek bir veya daha fazla benzersiz tanımlayıcı ile birlikte depolanır. Cihazın hizmet sorunlarının ve kullanım düzenlerinin anlaşılmasına yardımcı olur. Temel seçildiğinde, yalnızca Windows cihazları güncel ve güvenli tutmak için gereken verileri toplarız. Temel veriler cihazın kendisi, Windows ve Microsoft Store güncelleştirmelerinin düzgün çalışması ve temel hata verileri hakkında bilgiler içerir. (1) Temel düzeyde şu verileri toplanır:

• Cihaz, bağlantı ve yapılandırma verileri:
  
  
• İşlemci türü, OEM üreticisi, pil türü ve kapasitesi, kamera sayısı ve türü, üretici yazılımı ve bellek öznitelikleri gibi cihazla ilgili veriler.
• Ağ işlevleri ile cihazın IP adresi, mobil ağ (IMEI ve cep telefonu operatörü dahil) ve cihazın ücretsiz veya ücretli bir ağa bağlı olup olmadığı gibi bağlantı verileri.
• İşletim sistemi ile işletim sistemi sürümü ve derleme numarası gibi yapılandırmasıyla ilgili veriler; bölge ve dil ayarları; tanılama düzeyi ve cihazın Windows Insider programının parçası olup olmadığı.
• Model, üretici, sürücü ve uyumluluk bilgileri gibi bağlı çevre birimleriyle ilgili veriler.
• Uygulama adı, sürümü ve yayımcı gibi cihazda yüklü uygulamalarla ilgili veriler.
  
  
• Bir cihazın bir güncelleştirme için hazır olup olmadığı ve güncellemeleri alma yeteneğini engelleyebilecek düşük pil, sınırlı disk alanı veya ücretli bir ağ aracılığıyla bağlantı gibi etkenler bulunup bulunmadığı.
• Güncelleştirmelerin başarıyla tamamlanıp tamamlanmadığı.
• Tanılama toplama sisteminin kendisinin güvenilirliği hakkındaki veriler.
• İşletim sistemi ve cihazınızda çalışan uygulamalar hakkındaki durum verileri olan temel hata bildirimi. Örneğin, temel hata raporlama bir Microsoft uygulamasının veya bir üçüncü taraf oyunu gibi bir uygulamanın takılıp takılmadığını veya kilitlenip kilitlenmediğini bildirir.
• Microsoft'un Temel düzeyde topladığı veriler hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Windows 10, sürüm 1703 temel düzey Windows tanılama olayları ve alanları (Yalnızca İngilizce.)

 (2) Tam veriler, Temel verilerle toplanan her şeyin yanı sıra Microsoft'un ürünleri ve hizmetleri tüm kullanıcılar için düzeltmesini ve iyileştirmesini sağlayan ek bilgiler içerir. Aşağıdaki listede, Microsoft'un Tam Düzeyinde topladığı ek bilgilere örnekler bulunmaktadır:

• Temel düzeyinde toplananların yanı sıra cihaz, bağlantı ve yapılandırmayla ilgili ek veriler.
• İşletim sisteminin durumu ve diğer sistem bileşenleri hakkındaki durum ve günlüğe kaydetme bilgileri (Temel düzeyinde toplanan güncelleştirme ve tanılama sistemleri hakkındaki verilere ek olarak).
• Cihazda başlatılan programlar, ne kadar süreyle çalıştıkları ve girişe ne derece hızlı yanıt verdikleri gibi uygulama kullanımıyla ilgili bilgiler.
• Göz atma geçmişi olarak da bilinen tarayıcı kullanımı.
• Özgün içeriği yeniden yapılandırmak veya girişi kullanıcıyla ilişkilendirmek için kullanılabilecek tanımlayıcılar, sıralama bilgileri ve diğer verileri (örneğin, adlar, e-posta adresleri ve sayısal değerler) kaldırmak için işlenen küçük mürekkep oluşturma ve yazma girişi örnekleri. Aşağıda açıklandığı gibi bu veriler hiçbir zaman Uyarlanmış deneyimler için kullanılmaz.
• Bir sistem veya uygulama kilitlenmesi oluştuğundaki bellek durumu gibi gelişmiş hata bildirimi (sorun oluştuğunda kullanmakta olduğunuz bir dosyanın parçasını istemsiz olarak içerebilir). Aşağıda açıklandığı gibi, kilitlenme verileri hiçbir zaman Uyarlanmış deneyimler için kullanılmaz.
• Microsoft'un Tam düzeyde topladığı veriler hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Windows 10, sürüm 1703 Tam düzey Windows tanılama olayları ve alanları (Yalnızca İngilizce.)

Hata raporu bilgilerinin sınırlı bir bölümünü, Windows ve diğer Microsoft ürünleri ve hizmetleriyle çalışan ürünlerin ve hizmetlerin sorunlarını gidermelerine yardımcı olmak amacıyla iş ortaklarına (OEM'ler gibi) sağlarız. İş ortaklarımızın bu bilgileri yalnızca ilgili ürün ve hizmetleri onarmak veya iyileştirmek amacıyla kullanmasına izin verilir.

 (3) Microsoft'un tanılama verinizi kullanarak ilgili ipuçları ve öneriler sağlayan, daha iyi uyarlanmış deneyimler sunmasına izin verin'i açmayı tercih ederseniz Windows ile diğer ürün ve hizmetlerle yaşadığınız deneyimleri kişiselleştirmek amacıyla yukarıda açıklanan verilerin bazılarını kullanılır. Böylece Windows'u özelleştirme ve iyileştirme hakkında ve Windows özellikleri ile desteklenen uygulamalar, hizmetler, donanımlar ve çevre birimlerine ilişkin öneriler ve teklifler alabilirsiniz. Örneğin, cihazınızdan en iyi şekilde yararlanmanıza yardımcı olmak için, bilmediğiniz veya yeni eklenen özelliklerden bahsedilebilir. Cihazınızla ilgili sorun yaşıyorsanız Windows size bir çözüm önerilebilir. Kilit ekranınızı resimlerle özelleştirme imkanınız olabilir ya da sevdiğiniz türden resimler daha fazla gösterilip sevmediklerinize daha az yer verilebilir. Tarayıcınızda film yayını yapıyorsanız size Microsoft Store'dan daha verimli yayın yapan bir uygulama önerilebilir. Sabit sürücünüzde yer azaldıysa Windows, OneDrive çevrimiçi depolama hizmetini denemenizi veya ihtiyacınız varsa daha fazla alan satın almanızı önerebilir. Verilerin kapsamı Tanılama ayarınız olarak Tam veya Temel'i seçmenize bağlı olacaktır. Örneğin, Tam'ı seçerseniz verileriniz tarayıcı ve uygulama kullanımını içerir. Ancak, Uyarlanmış deneyimleri etkinleştirseniz bile kişiselleştirme için kilitlenme, konuşma, yazma veya mürekkep oluşturma giriş verileriniz kullanılmaz.

1. ADIM;

1.1- Buradan Telemetry_Devre_Dışı.rar dosyasını indirin.

1.2- Sisteminizde .rar dosyalarını açacak bir yazılım yüklü olup olmadığına bağlı olarak şunlardan birini yapın;

• Rar dosyalarını açabilen bir yazılım (WinRar, 7-Zip, WinZip vb.) yüklüyse dosyaya çift tıklatmanız ya da sağ tıklatıp kullandığınız yazılıma göre değişebilen seçenekleri kullanmanız yeterli. Dosyaları Masaüstüne ayıklayın.
• Rar dosyalarını açabilen bir yazılım yüklü değilse buradan WinRar ya da buradan 7-Zip programını ücretsiz olarak indirebilirsiniz. 

1.3- Masaüstünde oluşan Telemetry_Devre_Dışı klasörünün içinde 1 script (.bat) ve 1 adet Kayıt Defteri anahtarı (.reg) olduğunu göreceksiniz;

• Telemetry_Devre_Dışı.bat
• Telemetry_Devre_Dışı.reg

1.4- Kayıt Defteri anahtarına çift tıklayın ve gereken onayları verin.

1.5- Telemetry_Devre_Dışı.bat dosyasına ise sağ tıklatıp yönetici olarak çalıştırın.

Bu script WAP Anında İletileri Yönlendirme Hizmeti ve Tanılama İzleme Hizmeti'ni durdurur ve başlangıç ayarını Devre Dışı olarak ayarlar.

1.6- Görev Zamanlayıcı'yı açın ve şunları yapın;

1. Görev Zamanlayıcı Kitaplığı\Microsoft\Windows\Customer Experience Improvement Program yolunu izleyin ve Customer Experience Improvement Program altında çalışan 3 görevi de -sağ tıklatıp Devre dışı bırak'a tıklatarak- devre dışı bırakın.
2. Görev Zamanlayıcı Kitaplığı\Microsoft\Windows\Application Experience yolunu izleyin ve Microsoft Compatibility Appraiser görevini -sağ tıklatıp Devre dışı bırak'a tıklatarak-  devre dışı bırakın.

2. ADIM;

Bu aşamada Windows Güvenlik Duvarı'na Telemetry ile ilgili kurallar ekleyeceğiz. 

2.1- Buradan Windows Güvenlik Duvarı'na Telemetry Kuralları Ekle.rar dosyasını indirin.

2.2- Sisteminizde .rar dosyalarını açacak bir yazılım yüklü olup olmadığına bağlı olarak şunlardan birini yapın;

• Rar dosyalarını açabilen bir yazılım (WinRar, 7-Zip, WinZip vb.) yüklüyse dosyaya çift tıklatmanız ya da sağ tıklatıp kullandığınız yazılıma göre değişebilen seçenekleri kullanmanız yeterli. Dosyaları Masaüstüne ayıklayın.
• Rar dosyalarını açabilen bir yazılım yüklü değilse buradan WinRar ya da buradan 7-Zip programını ücretsiz olarak indirebilirsiniz. 

2.3- Masaüstünde oluşan Windows Güvenlik Duvarı'na Telemetry Kuralları Ekle klasörünün içinde bir script (.bat) ve 1 adet Windows PowerShell scripti (.ps1) olduğunu göreceksiniz.

• Kural Ekle.cmd
• Kurallar.ps1

2.4- Kural Ekle.cmd scriptine çift tıklayın ve talimatları takip edin. (2 scriptin aynı dizinde olması gerek çünkü Kural Ekle.cmd scripti sadece Kurallar.ps1 scriptini çalıştırmakla görevli ve sadece aynı dizindeyseler çalışıyor.)

2.5- Kurallar Windows Güvenlik Duvarı'na eklendi geri dönüşünü gördüğünüzde komut istemcisini bir tuşa basarak kapatabilirsiniz.

2.6- Daha sonra bunları Windows Güvenlik Duvarı/Giden kısmında görüntüleyebilir ve dilerseniz silebilirsiniz.

2.7- Bilgisayarı yeniden başlatın.

• Windows arayüzünde ve ayarlarda herhangi bir değişiklik olmayacak. Bu Telemetry Servisi'nin halen çalıştığı anlamına gelmiyor.
• İşiniz bittikten sonra indirdiğiniz tüm dosyaları silebilirsiniz.

Varsayılan ayarlara geri dönüş

3- Buradan Telemetry_Varsayılan.rar dosyasını indirin.

4- 1.2...1.6 adımlarını tekrarlayın.

5- 1.6 adımda yaptığınız değişiklikleri geri alın.

6- Windows Güvenlik Duvarı'na  eklediğiniz kuralları silin.

İlgili olarak Bkz.

• Windows 10: Tanılama (Telemetry) Verilerini Silmek
• Tanılama ve Geri Besleme (Telemetri) Profilini Değiştirmek